Van Jerseykalf tot Jerseykoe
We hebben op onze boerderij bewust gekozen voor Jersey koeien. Naast de prachtige bruine huidskleur en ellenlange wimpers -waar menig vrouw jaloers op zou zijn- vinden we Jerseys ook zeer fijn in omgang. Ze zijn aanhankelijk en rustig. Dit ras mag dan wel klein van stuk zijn, maar de koeien presteren zeer goed op eiwit en vetgehalte (4,17% eiwit en 5,84%), dit ligt hoger dan bij de zwart witte Holstein koeien (3,53% eiwit en 4,31% vet per kg melk – bron NRS jaarstatistiek 2016). Waardoor de melk heerlijk romig is en boordevol gezond eiwit. Voordat een koe melk kan geven zal ze eerst een kalf moeten krijgen. Daarover vertel ik hieronder meer.
De stier mag aan het werk
Een vaars is een jonge koe die voor het eerst wordt gedekt. Als de vaars oud genoeg is om gedekt te mogen worden, of als een koe weer gedekt kan worden, kiezen we een stier uit. Bij ons op het bedrijf kiezen we bij de melkkoeien voor k.i. waarbij we een Jersey stier selecteren die hoog scoort op geboortegemak. Voor het jongvee (een vaars is rond 15 maanden geslachtsrijp) zetten we vaak een Jersey stier in. Elke 3 weken is een koe/vaars 1 à 2 dagen tochtig, in die periode is de vaars onrustig en laat zich bespringen door soortgenoten. Voor ons het teken om de vaars of koe te dekken.
Een koe draagt net zolang als een mens
De dracht van een Jersey duurt vanaf het moment van dekken of inseminatie 280 dagen. Dus net zo lang als bij een mens. Vlak voordat de koe moet afkalven gaat ze naar de afkalfstal, omdat koeien kuddedieren zijn kan ze vanuit de afkalfstal wel haar soortgenoten blijven zien en horen.
De bevalling van een koe dient zich vaak aan als de uier vol schiet; doordat de melk in de melkkanalen stroomt komt het uier onder spanning te staan. De koe eet nauwelijks meer, begint te drentelen en is wat onrustig. Het afkalven proberen we zo stress-vrij mogelijk te houden. Afkalven is immers topsport!
Het afkalven gaat bij Jerseys eigenlijk altijd zonder problemen. Fijn voor de koe en voor ons, want medisch ingrijpen is nauwelijks nodig. Na de geboorte van het kalf die zo’n 30 kilo weegt en 80 cm hoog is, mag de koe het kalf lekker drooglikken. Het kalf is eerst nog wat wankel op de benen, maar al snel gaat het kalf staan en zoekt ze de uier op om de eerste biestmelk te drinken. Soms moeten we het kalf een handje helpen om een speen te vinden.
Biest: veel vlug en vaak
De biest is geel en dik en zit boordevol belangrijke afweerstoffen die het kalf nodig heeft. De eerste 24 uur is het belangrijk dat het kalf zoveel mogelijk biest binnen krijgt. Daarom mag het kalf een dag bij de moeder blijven om te drinken. De biestmelk verandert als snel weer naar gewone melk daarom zijn die eerste 24 uur heel belangrijk voor het kalf. Na een dag halen we het kalf weg bij de koe. We willen proberen om koe en kalf langer bij elkaar te houden, maar hierover meer in een andere blog.
De vaars heet nu een eerstekalfskoe en wordt nu ingezet als melkkoe op ons bedrijf. Ze gaat nu samen met de andere melkkoeien in de ligboxenstal of naar buiten als het weer het toelaat.
In de iglo
Het kalf gaat na 24 uur samen te zijn geweest bij de koe naar buiten toe in de iglo, een hok met een buiten ren – waar ze heerlijk warm in een dik pak stro liggen. Frisse lucht is heel gezond voor een goede ontwikkeling van de longen. De iglo’s staan naast elkaar zodat de pasgeboren kalveren elkaar kunnen zien. Dat de kalveren het fijn vinden in hun hok is wel te zien aan de grappige sprongen die ze maken. Ze vinden het heerlijk om hun hokjes in en uit te rennen.
Driemaal daags krijgen de pasgeboren kalfjes biest, na 3 dagen krijgen ze gewone warme koemelk. Dit is melk van onze Jerseykoeien die wij tijdens het melken apart houden. We voeren de melkgift op tot ze 2 liter melk per keer kunnen drinken. Na een paar weken geven we ze ook hooi te eten. Na 2 maanden worden de kalveren gespeend. Dit betekent dat we ze minder melk geven en meer water totdat ze uiteindelijk alleen water drinken naast gras, hooi en brokjes.
7 pubers in een hok
Pas als de kalveren alleen nog maar water drinken gaan ze naar een groepshok. Waar ze met 7 groepsgenoten van dezelfde leeftijd kunnen spelen, eten en rusten. Ook dit hok is in de buitenlucht en voorzien van een heerlijke dikke laag stro. Dat ze ouder worden merken we vooral aan hun ondeugende gedrag. Het zijn net pubers! Ze snuffelen overal aan, springen rond en willen alles zien wat je doet. Regelmatig pakken ze een mouw van de overal vast als we ze voeren. Als ze zo’n 6 maanden zijn gaan ze naar de ligboxenstal om te wennen aan de andere Jerseys maar ook aan de roosters en de ligboxen.
Pink
Als een kalf de leeftijd van 1 jaar bereikt heet ze pink, maar we zeggen ook wel jonge vaars. En als ze 15 maanden oud is, is ze geslachtsrijp. We zetten dan weer een stier in om haar te laten dekken of te insemineren. Dan begint dus de cyclus van dekken tot afkalven. Ongeveer 6 weken na afkalven gebruiken we weer k.i. bij de Jerseykoeien. Als ze ongeveer 8 maanden drachtig is wordt ze drooggezet. Dat is een periode waarin de koe niet gemolken wordt maar in alle rust kan eten en rusten, zodat het kalf in haar buik goed kan groeien en een zo goed mogelijke start kan krijgen straks.
Nazorg
Ook na de geboorte letten we goed op de koe. Jerseys zijn namelijk wat gevoeliger voor slepende melkziekte dan de Holsteiner koeien die we veel in Nederland zien. Bij deze ziekte neemt de koe minder energie op dan zij nodig heeft om melk te kunnen produceren. Dan breekt de koe haar eigen lichaamsvet af, hierbij worden ketonen (afvalstoffen) gevormd. Zolang dit een klein percentage is kan het lichaam deze afvalstoffen zelf afvoeren, maar als dit niet lukt krijg je dus slepende melkziekte. De koe eet minder, wordt stijver in de benen en kan zelfs in coma raken. Wat dan helpt is om snel propyleenglycol (een energierijke suikerdrank) te geven aan de koe. We proberen tijdens de droogstand van de koe al een zo goed mogelijk uitgebalanceerd rantsoen te geven aan de koe.
Bij Jerseys blijft de melkgift bijna de hele melkperiode even hoog – bij Holsteiners ligt de melkgift 2 maanden na het afkalven op een piek, waarna de melkgift weer wat afneemt – bij Jerseys dus niet. Dit zorgt ervoor dat de energiebehoefte hoog blijft, waardoor de behoefte aan krachtvoer groot blijft. Wij zorgen zo goed mogelijk voor onze dieren, van het moment van geboorte totdat ze zelf een kalf krijgen. Want we zijn apetrots op onze Jerseys!
Ben je nieuwsgierig geworden naar onze koeien? Kom dan vooral langs op onze Jerseyboerderij. Vinden we leuk!
[/et_pb_text][et_pb_image src=”https://jerseykoe.com/wp-content/uploads/2018/11/Jersey-koe-7-dec.jpg” _builder_version=”3.0.90″][/et_pb_image][et_pb_image _builder_version=”3.0.90″][/et_pb_image][/et_pb_column][/et_pb_row][/et_pb_section][et_pb_section fb_built=”1″ _builder_version=”3.0.90″][/et_pb_section]
